“Burya ngo ururimi rw nyoko ntiruvuga ibibi bya so”, Evode Uwizeyimana ni umwe mu banyamategeko bamenyekanye cyane mu Rwanda mu myaka ishize, bitewe nβubuhanga, ubusesenguzi, no kutarya iminwa mu kugaragaza ibitekerezo bye. Yamenyekanye cyane nk’umunyamakuru wβimpaka mu mategeko, umwarimu muri Kaminuza, ndetse nβumunyapolitiki wagizwe Umunyamabanga wa Leta muri Minisiteri yβUbutabera.
Uyu mugabo, uvugwaho kugira amagambo akomeye kandi adaca ku ruhande, yigeze kuvuga amagambo akomeye ku biyita βoppositionβ bari mu mahanga, agira ati:
βNta opposition irimo gutuka igihugu mu mahanga. Opposition nyayo ikorera imbere mu gihugu, igakorana nβamategeko agenga politiki. Ibyo bindi ni amabandi nβabasazi.β
Iri jambo ryatangajwe ubwo yari mu kiganiro cyatambutse kuri televiziyo yβigihugu, ryatangaje benshi, rishyigikirwa nβabatari bake ndetse rikanengwa nβabandi. Ariko nkβuko bivugwa: βAkabura ntikaboneke ni umutima wβumuntu.β
Evode Uwizeyimana yavukiye mu cyahoze ari Perefegitura ya Butare, ubu ni mu Karere ka Huye. Yize amategeko muri Kaminuza Nkuru yβu Rwanda (UNR), nyuma aza gukomereza mu mahanga, aho yize kugeza ku rwego rwa Doctorat.
Yagarutse mu Rwanda nyuma ya Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994, yitangira u Rwanda mu bijyanye no kongera kubaka inzego zβubutabera. Aje kugira uruhare rukomeye mu ishyirwaho ryβamategeko mashya, nβubusesenguzi ku mategeko yβigihugu.
βUzi ubwenge, ntatindana nβitekaβ, ni umugani uhamya uko Evode yazamukiye mu nzego zβigihugu kubera ubuhanga bwe no kudatinya kuvuga ukuri.
Yigeze kuba umwe mu bantu bagize komisiyo ishinzwe kuvugurura itegeko nshinga. Icyo gihe yagize uruhare rugaragara mu gusobanura neza impinduka zabaye mu itegeko nshinga ryemereye Perezida Kagame kongera kwiyamamariza indi manda.

Abamukurikiranaga icyo gihe, bamwibuka ku mvugo ze zifite imizi mu mategeko, ariko zinaherekejwe nβubutumwa bukarishye ku bantu batari bashyigikiye impinduka.
Yagize ati:
βUbwisanzure si ubugome. Kwinyuranya nβinzira zemewe nβamategeko si opposition, ni ubugizi bwa nabi bwambaye ikoti rya politiki.β
βUrunyurana nβinzira, rwica umugenziβ, ni umugani ushushanya ibyo yashakaga kuvuga ko kwitwaza politiki kugira ngo usenye igihugu, bidakwiriye kwihanganirwa.
Evode yakomereje muri politiki, aza kugirwa Umunyamabanga wa Leta muri Minisiteri yβUbutabera, aho yagize uruhare mu gukurikirana imishinga ikomeye yβamategeko, harimo ibirebana no kuvugurura imikorere yβubutabera bushingiye ku bumwe no kubana kwβAbanyarwanda.
Nyuma yβaho havugwaga ko yakoreye amakosa mu mwanya wβakazi (ibirebana n’ubwubahane ku mukozi wo ku kibuga cyβindege), yeguye ku mwanya we. Ariko ibi ntibyabaye iherezo. βIcyo Imana yanditse ku ishyamba ntigihanagurwa nβimvuraβ biba umugani ugaragaza ko nubwo yavuye ku buyobozi, amateka ye nβubuhanga bwe bitigeze byibagirana.
Mu 2023, Evode Uwizeyimana yagarutse mu ruhando rwa politiki, ashyirwa mu mwanya wa Senateri, aho kongera kwisanzura mu kugaragaza ibitekerezo no gusuzuma imishinga yβamategeko.

Yatangiriye aho asanzwe azwi: kugaragaza ibitekerezo bisobanutse, birimo ubusesenguzi, ariko rimwe na rimwe byumvikanamo umujinya wβukuri. Ni muri urwo rwego, mu gihe abandi banyapolitiki babaga bacecetse, we yagaragaye anenga bikomeye βoppositionβ yβAbanyarwanda baba hanze bavuga nabi igihugu.
βNta mukinnyi wa Rayon Sports wambaye umwambaro wa APR FC ngo agumane amahoro. Ni nako utavuga nabi igihugu ngo ukomeze uvuge ko ugifitiye urukundo.β
Ni amagambo yagaragaje ko Evode ashyize umurongo uhamye hagati ya politiki yβukuri nβibinyoma byitwikira opposition.
Mu Nteko, Senateri Evode ni umwe mu bagaragaramo mu buryo buhoraho, aho akunze gusaba ko ingingo zifatwa hashingiwe ku mategeko, si ku marangamutima. Yagaragaye kenshi asaba ko ingengo yβimari yajya yitabwaho hashingiwe ku bipimo bifatika.
βNiba tutamenya gupima, tuzajya dupfusha amafaranga ubusa. Kwita ku mibare ni ukugira igihugu cy’ejo gitekanye.β
βAkarima kβimigisha karaturwa nβubwenge, si amagambo menshiβ β Umugani uhuza neza nβiyo migabo nβimigambi ya Senateri Evode muri Sena.
Evode avuga ko hari abihisha inyuma yβuburenganzira bwo kuvuga, nyamara icyo bagamije atari impinduka nziza, ahubwo ari ukurwanya igihugu. Ku bwe, opposition ikora itanga ibitekerezo imbere mu gihugu, ikubahiriza amategeko, kandi ikabana nβabandi mu nzego zemewe.
Yagize ati:
βNiba uri umunyarwanda, ukwiye guharanira amahoro nβiterambere. Iyo wifashe nkβumwanzi wβigihugu, uba uri gutatira umurage wawe.β
βInkuba irakubita ntikubura ijamboβ ni umugani ubwira abavuga nabi igihugu ko nubwo bavugira mu mahanga, ukuri kuzagaragara, kandi abaturage bazirikana ababashyigikira, aho kubatesha umutwe.

Evode Uwizeyimana si umunyapolitiki usanzwe; ni umuntu ufite isura ebyiri: iyβubushakashatsi nβubwitonzi, nβiyβumurabyo wβamagambo yβurufaya. Nubwo bamwe bamunenga, benshi bemeza ko ari umwe mu banyapolitiki batinyuka kuvuga ibyo abandi batinya.
βGukunda igihugu si amagambo, ni ibikorwa, kwemera ko watsinzwe si intege nke, ni ubutwari.β
βIsuka ntiriga guhinga ku ishyamba ry’undiβ, ni umugani utwibutsa ko gukemura ibibazo byβu Rwanda bigomba gukorerwa mu Rwanda, si hanze yarwo.
Evode Uwizeyimana akomeje kugenda yandika amateka nkβumwe mu banyamategeko batarindira kuba bamwe na bose, ahubwo bavuga ibyo bemera kandi babihagararaho.















