
Umushoramari w’umunyabigwi mu itangazamakuru no mu bikorwa by’iterambere muri Uganda, Frank Gashumba, yasabye abantu bihutira gukora ubukwe badateguye neza, guhagarika umuco wo gushyiraho amatsinda ya WhatsApp agamije kubateranya amafaranga y’ubukwe.
Mu butumwa bwe bwanyuze ku mbuga nkoranyambaga, Gashumba yagaragaje ukuntu bimubabaza kubona abantu benshi bahitamo gukora ubukwe bifashishije imfashanyo z’abaturage aho gutegura ubukwe bushingiye ku bushobozi bwabo bwite. Yavuze ko ibyo bikorwa bibangamira abandi kandi biba bigaragaza ubukene bw’imyitwarire aho umuntu ashyira igitutu ku bandi ngo bagire icyo batanga.
Yagize ati:
“Muhagarike kudushyira mu matsinda ya WhatsApp y’ubukwe bwanyu. Ubwo nashyingiranwaga n’umugore wange, nta tsinda rya WhatsApp nigeze nkora nsaba ubufasha. Niba mudashobora kubyikorera, mwikora ubwo bukwe.”
Uyu mugabo wamenyekanye nk’umuntu utajya agira ubwoba bwo gutanga ibitekerezo mu buryo butaziguye, yakomeje avuga ko abantu bagombye gukora ubukwe igihe bafite ubushobozi, aho gutegereza inkunga y’inshuti n’abavandimwe kugira ngo igikorwa kibashe kugenda neza.
Yunzemo ati:
“Ubukwe si igikorwa cy’ubutabazi cyangwa impuhwe. Niba ushaka gukora ubukwe, banza urebe niba ufite ubushobozi bwo kwishyura buri kimwe: imyambaro, ibiribwa, inzu, n’ibindi byose.”
Gashumba yagaragaje ko gukoresha amatsinda ya WhatsApp nk’uburyo bwo guteranya amafaranga, ari igikorwa gikwiye gusuzumwa neza kuko kitajyana n’umuco wo kwigira no gutegura ibintu mu bushishozi.
Yatanze urugero ku bukwe bwe, aho yavuze ko yateguye buri kintu byose ku giti cye n’umugore we, nta n’umwe basabye amafaranga. Abwira abari bamuteye agahinda bati:
“Mushobora kutwubaha. Ariko kudushyira mu matsinda ngo tugire icyo dutanga ku bukwe mutateguye neza, ni ugutwiyenzaho.”
Ubutumwa bwa Gashumba bwakwirakwiye cyane kuri social media, buvamo impaka zikomeye. Bamwe bashyigikiye ibitekerezo bye bavuga ko koko abantu bakwiye gukora ibishoboka byose bakirinda kwirundarunda mu madeni no gushyira igitutu ku nshuti. Abandi ariko bavuze ko inkunga y’inshuti n’imiryango mu bukwe ari umuco mwiza w’ubufatanye, kandi ko atari buri wese ufite ubushobozi bwo kwikorera byose.
Umwe mu bakoresha Twitter yagize ati:
“Nubwo waba ufite amafaranga, inshuti n’imiryango bagufasha si igisebo. Ni ubuntu n’umutima mwiza bagaragaza. Ariko ibyo Gashumba yavuze nabyo birumvikana, ntabwo twakabaye tugira ubukwe turinganiye n’inshingano zacu.”
Mu bihugu byinshi bya Afurika harimo na Uganda, amatsinda ya WhatsApp y’ubukwe yabaye uburyo busanzwe bwo gutegura ibirori, aho abantu batumirwa, bagenerwa inshingano, cyangwa bagasabwa gutanga inkunga runaka – yaba amafaranga cyangwa ibikoresho.
Nubwo bikorwa mu buryo bwa kivandimwe, benshi baragenda batangaza ko abantu basigaye babigira umuco, aho ubukwe bwose bubanzirizwa n’itsinda ry’ubusabe, rimwe na rimwe rigira igitutu ku batabishoboye.
Frank Gashumba akaba ahamagarira abantu gukura muri uwo muco no gukorera ku rwego rw’ubushobozi bwabo.
Nubwo Gashumba yavuze ibi mu buryo bukakaye, ubutumwa bwe bwibutsa abantu ko gushyingirwa atari irushanwa cyangwa igikorwa cyo kwerekana ubutunzi, ahubwo ari isezerano rihambaye rikwiye gutegurwa mu buryo buboneye kandi bwubashywe.