Urwego rw’Umuvunyi rwatangaje ko kuva mu mwaka wa 2014 kugeza muri 2024, muri miliyari zisaga 31 z’amafaranga y’u Rwanda (Frw) zagombaga kugaruzwa mu isanduku ya Leta ziturutse ku byaha bya ruswa, hamaze kugaruzwa miliyari 14 Frw gusa.
Ibi bivuze ko hakiri icyuho cya miliyari 17 Frw kitaragaruzwa, bikaba bikomeje kuba ikibazo gikomeye mu kurwanya ruswa no gusubiza igihugu umutungo wacyo wanyerejwe.
Ruswa ni kimwe mu byaha bihangayikishije inzego zitandukanye z’igihugu, kuko igira ingaruka zikomeye ku bukungu, iterambere n’imibereho myiza y’abaturage.
Kunyereza umutungo wa Leta binyuranyije n’amategeko, bikaba bituma igihugu gitakaza ubushobozi bwo gushyira mu bikorwa imishinga y’iterambere igenewe abaturage.
Nubwo hari ingamba nyinshi zashyizweho mu kurwanya ruswa, nk’igenzura rikaze, imanza zicibwa n’inkiko ndetse no gukangurira abaturage gutanga amakuru ku bayobozi bagaragaraho ruswa, imibare igaragaza ko hakiri inzira ndende yo kugira ngo umutungo wose wanyerejwe usubizwe Leta.
Ku rundi ruhande, kuba Urwego rw’Umuvunyi rwarashoboye kugaruza miliyari 14 Frw ni intambwe ishimishije, ariko igaragaza ko hakenewe ubundi buryo bwimbitse bwo gukurikirana abanyaganye umutungo wa Leta.
Haracyari ikibazo cy’abantu bahamijwe ibyaha bya ruswa n’abakatiwe, ariko batagaruza amafaranga bibye, bikaba bibangamira gahunda zo kwishyura Leta amafaranga yanyerejwe.
Mu gukomeza gukaza urugamba rwo kurwanya ruswa, inzego z’ubutabera zisabwa kongera imbaraga mu gukurikirana abakekwaho kunyereza umutungo wa Leta no gushyiraho uburyo bwihariye bwo kugaruza ayo mafaranga.
Hari n’abagaragaza ko hakwiye gukazwa ibihano ku banyereza umutungo wa Leta, aho kwibanda gusa ku kubakatirwa gufungwa ahubwo hakanozwa uburyo bwo kubishyuza kugira ngo igihugu kidatakaza ayo mafaranga burundu.
Ku baturage, gukomeza kugira uruhare mu kurwanya ruswa binyuze mu gutanga amakuru, kwirinda gutanga no kwakira ruswa, ndetse no kugira uruhare mu gukurikirana uko umutungo wa Leta ukoreshwa, ni ingenzi mu rugamba rwo gukumira no guhana abakora ibi byaha.
Mu gihe hakomeje kwigwa ingamba nshya zo gukaza uru rugamba, haracyari icyizere ko amafaranga asigaye azagaruzwa, bityo igihugu kigakomeza kugera ku ntego yacyo yo gukoresha umutungo wa Leta mu nyungu rusange, aho kuba inararibonye n’abantu ku giti cyabo bawunyereza.
