Ku wa Gatanu, tariki ya 21 Werurwe 2025, Leta Zunze Ubumwe za Amerika zatangaje ko zikuyeho uburenganzira bw’agateganyo bw’abarenga ibihumbi 530 baturutse muri Cuba, Haiti, Nicaragua na Venezuela. Aba bimukira bari bemerewe kwinjira muri Amerika muri gahunda yiswe “Processes for Cubans, Haitians, Nicaraguans, and Venezuelans (CHNV)” yatangijwe mu Ukwakira 2022 na Perezida Joe Biden, igamije gutanga ubuhungiro ku bantu baturuka mu bihugu bifite ibibazo by’uburenganzira bwa muntu. Iyi gahunda yaje kongererwa igihe muri Mutarama 2023, yemera ko abantu ibihumbi 30 buri kwezi binjira muri Amerika mu gihe cy’imyaka ibiri bafite uburenganzira bwo gukora no gutura.
Iteka rishya ryashyizweho umukono na Kristi Noem, umuyobozi wa Departema ya Homeland Security, rivuga ko aba bimukira bazatakaza uburenganzira bwabo ku itariki ya 24 Mata 2025, nyuma y’iminsi 30 iteka risohotse mu Igazeti ya Leta. Nyuma y’iyi tariki, abazaba badafite ubundi burenganzira bwo gutura muri Amerika bazasabwa gusubira mu bihugu byabo cyangwa bagafatwa bagasubizwa ku ngufu. Iri teka rivuga ko “parole” ari uburyo bw’agateganyo kandi ko itanga uburenganzira bwo kuba muri Amerika mu gihe gito, ariko itari uburyo bwo kubona uburenganzira bwo gutura burundu. citeturn0news20
Perezida Donald Trump, mu rwego rwo gushyira mu bikorwa gahunda ye yo kugabanya umubare w’abimukira, yavuze ko iyi gahunda ya “parole” yakoreshejwe nabi kandi ikabangamira abakozi b’Abanyamerika. Yongeyeho ko iyi gahunda itagombaga kuba inzira yo kubona uburenganzira bwo gutura burundu muri Amerika. Abasesenguzi bavuga ko iki cyemezo gishobora kugira ingaruka zikomeye ku mibereho y’aba bimukira, cyane cyane abamaze igihe kinini muri Amerika bafite akazi n’imiryango.
Abaharanira uburenganzira bwa muntu n’amashyirahamwe yita ku bimukira bamaganye iki cyemezo, bavuga ko kinyuranyije n’indangagaciro za kimuntu kandi ko gishobora gutuma abantu benshi basubizwa mu bihugu bafite impungenge z’umutekano. Basaba Leta zunze Ubumwe za Amerika gusubira kuri iki cyemezo no gushaka uburyo burambye bwo gukemura ikibazo cy’abimukira.
Kugeza ubu, abagera kuri 26,000 b’abana b’abimukira badafite ababarera bari muri Amerika bashobora guhura n’ingaruka zikomeye kubera guhagarikwa kw’inkunga y’amategeko yabafashaga kubona uburenganzira bwo gutura no kwiga. Ibi bishobora gutuma benshi muri bo basubizwa mu bihugu bakomokamo, aho bashobora guhura n’ibibazo by’umutekano n’ubukungu.
Mu gihe iki cyemezo gikomeje guteza impaka muri politiki ya Amerika, haribazwa uko kizashyirwa mu bikorwa n’ingaruka kizagira ku mibereho y’abimukira, umutekano w’igihugu, ndetse n’ubukungu bwa Amerika muri rusange. Abasesenguzi bavuga ko hakenewe ibiganiro bihuriweho n’impande zose kugira ngo haboneke umuti urambye kandi wubahiriza uburenganzira bwa muntu.
Abimukira bagizweho ingaruka n’iki cyemezo barasabwa gushaka ubundi burenganzira bwo gutura muri Amerika cyangwa gutegura uburyo bwo gusubira mu bihugu bakomokamo mbere y’itariki ya 24 Mata 2025, kugira ngo birinde ingaruka zo gufatwa no gusubizwa ku ngufu. Amashyirahamwe yita ku bimukira arimo gutanga inama n’ubufasha mu by’amategeko kugira ngo bafashe aba bantu guhangana n’iki kibazo.
Mu gihe hategerejwe kureba uko iki cyemezo kizashyirwa mu bikorwa, haracyari urujijo ku hazaza h’aba bimukira no ku ngaruka iki cyemezo kizagira ku mibereho yabo ndetse n’imiryango yabo. Ni ngombwa ko hakomeza kuba ibiganiro hagati ya leta, abaharanira uburenganzira bwa muntu, n’abandi bafatanyabikorwa kugira ngo haboneke ibisubizo byubahiriza uburenganzira bwa muntu kandi bikemure ikibazo cy’abimukira mu buryo burambye.
Iyi gahunda yo gukuraho uburenganzira bw’agateganyo bw’aba bimukira ni kimwe mu byemezo bikomeye byafashwe na Perezida Trump mu rwego rwo kugabanya umubare w’abimukira muri Amerika. Abasesenguzi bavuga ko iki cyemezo gishobora kugira ingaruka zikomeye ku mibereho y’abimukira, umutekano w’igihugu, ndetse n’ubukungu bwa Amerika muri rusange. Haracyari byinshi byo gukorwa no kuganirwaho kugira ngo haboneke umuti urambye kandi wubahiriza uburenganzira bwa muntu muri iki kibazo cy’abimukira
Icyemezo cyo gukura aba bimukira mu gihugu nticyazongera gusa umubare w’abantu batazwi aho baherereye (undocumented immigrants), ahubwo gishobora no kugira ingaruka zikomeye ku bukungu bwa Leta Zunze Ubumwe za Amerika. Abenshi muri aba bimukira bari bafite akazi, bakaba bari bagize uruhare mu kuzamura ubukungu, cyane cyane mu nzego nk’ubwubatsi, ubuhinzi, n’ibikorwa by’ubucuruzi. Ku byemezo nk’ibi, abasesenguzi bavuga ko bizateza igabanuka ry’umusaruro mbumbe w’igihugu (GDP), ndetse n’ibura ry’abakozi mu bikorwa by’ubucuruzi bitandukanye.
Nubwo iyi gahunda yo gucyura aba bimukira yasohotse nk’iteka, haracyari urujijo ku buryo izashyirwa mu bikorwa neza. Hari impungenge z’uko inzego zishinzwe abinjira n’abasohoka (ICE) zishobora gukoresha imbaraga mu kubashyira hanze, ibintu bishobora guteza impagarara n’impaka muri rubanda. Amashyirahamwe yita ku burenganzira bwa muntu akomeje gusaba ko hashyirwaho inzira zorohereza aba bimukira kubona ubundi burenganzira bwo gutura aho kwirukanwa batateguye. Muri rusange, iki cyemezo gikomeje guteza impagarara muri politiki ya Amerika, kikaba kitezweho kugira ingaruka ndende ku mibereho y’abimukira ndetse no ku mibanire mpuzamahanga ya Leta Zunze Ubumwe za Amerika n’ibihugu byakomokamo aba bimukira.
