
Mu cyemezo giteje impaka, ubutegetsi bwa Perezida Donald Trump bwatangaje ko buhagaritse inkunga bwageneraga University of Maine System. Ibi bibaye nyuma y’uko leta ya Maine yanze gukurikiza itegeko rya Perezida Trump ribuza abakinnyi bihinduye ibitsina (transgender) gukina mu marushanwa y’abagore.

Iri tegeko ryateje impaka zikomeye muri Amerika no hanze yayo, aho bamwe barishyigikiye bavuga ko rigamije gukumira akarengane mu mikino y’abagore, mu gihe abandi barirwanya bavuga ko ribangamira uburenganzira bwa muntu. Iyi nkuru irasesengura byimbitse iby’iki cyemezo, ingaruka gifite ku burezi n’imikino, ndetse n’ibitekerezo bitandukanye byatanzwe kuri iki kibazo.
Nk’uko byatangajwe na Minisiteri yβUburezi ya Leta Zunze Ubumwe za Amerika, ihagarikwa ryβiyi nkunga rifitanye isano n’uko Leta ya Maine yanze gukurikiza itegeko rya Trump ribuza abakinnyi bβabagabo bahindutse abagore gukina mu marushanwa yβabagore. Ubuyobozi bwa University of Maine System bwatangaje ko bwimakaje amahame yβuburinganire, buha amahirwe angana abanyeshuri bose hatitawe ku bwoko bwabo, igitsina cyangwa imiterere yabo.
Iri tangazo ryakuruye impaka ndende, cyane cyane mu barimu, abanyeshuri nβabategura amarushanwa yβimikino. Abayobozi ba kaminuza bagaragaje impungenge ku ngaruka iki cyemezo gishobora kugira ku banyeshuri nβuburezi muri rusange.
Muri 2023, Perezida Trump yasinyiye itegeko rigamije gukumira abakinnyi bihinduye ibitsina mu marushanwa yβabagore. Yatangaje ko iri tegeko rifite intego yo “kurengera abagore no kurinda uburinganire mu mikino.” Ubusanzwe, impaka zishingiye ku kuba hari impungenge ko abagabo bahindutse abagore bashobora kugira inyungu zishingiye ku miterere yabo yβumubiri, bikaba byahungabanya ihiganwa.
Gusa, abaharanira uburenganzira bwa muntu bavuga ko iri tegeko ari akarengane, kuko rikumira bamwe mu bagize sosiyete kwitabira amarushanwa mu buryo bungana nβabandi. Bagaragaza ko abantu bihinduye ibitsina bafite uburenganzira nkβabandi bwo gukina imikino no kugira ubuzima bwiza binyuze muri siporo.
Leta ya Maine yatangaje ko idashyigikiye iri tegeko kuko ribangamira uburenganzira bwβabantu bose. Guverineri wa Maine, Janet Mills, yavuze ko “siporo ari iy’abantu bose, kandi twemera ko abantu bose bagomba kugira uburenganzira bungana mu mikino, uburezi no mu buzima bwa buri munsi.”
Ubuyobozi bwa University of Maine System bwashyigikiye iki cyemezo, butangaza ko budashobora gushyira mu bikorwa itegeko ribangamira abanyeshuri babo. Bavuze ko intego yabo ari ukugira ibigo byβuburezi byakira buri wese, bitanga amahirwe angana kuri bose, kandi byubahiriza amahame yβuburenganzira bwa muntu.
Ihagarikwa ryβinkunga yβuburezi rifite ingaruka zikomeye kuri University of Maine System. Muri izo ngaruka harimo:
- Igabanuka ry’inkunga yβamafaranga: Inkunga yagenerwaga iyi kaminuza yifashishwaga mu gutanga buruse, kugura ibikoresho, no guteza imbere ubushakashatsi. Iri hagarikwa rishobora gutuma abanyeshuri batakaza amahirwe yo kubona uburezi bufite ireme.
- Imbogamizi ku marushanwa yβimikino: Iki cyemezo gishobora kugira ingaruka ku marushanwa yβabanyeshuri, kuko hari inkunga yagenerwaga ibikorwa bya siporo.
- Impinduka ku mikorere ya kaminuza: Ubwo hari amafaranga azaba abuze, kaminuza izasabwa kugabanya ibikorwa bimwe na bimwe, bishobora kugira ingaruka ku barimu, abanyeshuri ndetse n’abandi bakozi.
- Impaka ku burenganzira bwa muntu: Iki cyemezo cyazamuye impaka zikomeye mu gihugu hose, aho abantu batandukanye barimo impirimbanyi zβuburenganzira bwa muntu, abayobozi ba kaminuza nβabanyeshuri bagaragaza ko ribangamira demokarasi.
Iki cyemezo cyateje impaka ndende mu baturage ba Amerika. Dore uko bamwe bagitanzeho ibitekerezo:
- Abashyigikiye icyemezo cya Trump: Bavuga ko bikwiye ko imikino yβabagore ikinwa nβabagore, kuko abagabo bahindutse abagore bashobora kugira ubushobozi bwβumubiri bubaha amahirwe arenze ayβabandi.
- Abatemera iri tegeko: Bavuga ko rikumira abantu bamwe, ribangamira uburenganzira bwabo, kandi rishobora gutera akarengane.
- Abanyeshuri bo muri University of Maine System: Benshi bagaragaje ko bashyigikiye kaminuza yabo, bavuga ko bifuza kwiga ahantu hatabamo ivangura iryo ari ryo ryose.
Nyuma yβiki cyemezo, hari abifuza ko haba ibiganiro bihuza impande zose kugira ngo hishakishwe umwanzuro udafite ingaruka mbi. Bimwe mu byifuzo byatanzwe harimo:
- Kureba uburyo bwo gutunganya amarushanwa ku buryo buri wese abona amahirwe angana.
- Gukomeza kuganira nβimpuguke mu byβuburinganire nβimikino kugira ngo hafatwe umwanzuro uhamye.
- Gushishoza mbere yo gufata ibyemezo byagize ingaruka ku burezi bwβabanyeshuri.
Ihagarikwa ryβinkunga ya University of Maine System ryateje impaka nyinshi, rikaba rishobora kugira ingaruka nini ku burezi, siporo ndetse nβuburenganzira bwa muntu muri Amerika. Mu gihe bamwe bashyigikiye icyemezo cya Trump, abandi bacyamaganye bavuga ko ribangamira amahame yβuburenganzira bwa muntu.
Impaka kuri iki kibazo zigaragaza ko hakenewe ibiganiro byimbitse hagati yβabafatanyabikorwa batandukanye kugira ngo haboneke umwanzuro udahutaza abantu bamwe. Ibi biganiro bizafasha gukemura ikibazo mu buryo bwubahiriza uburenganzira bwa buri wese, bikarinda ko imikino nβuburezi bihungabanywa nβamategeko adahuje ibitekerezo byβabantu bose.















