Minisiteri ishinzwe Ibikorwa by’Ubutabazi (MINEMA) yatangaje ko hateganyijwe imiyaga ikaze izibasira ibice bitandukanye by’igihugu hagati ya tariki ya 23 kugeza ku ya 30 Mata 2025. Ibi byatangajwe mu itangazo rigenewe abanyamakuru, aho iyo minisiteri isaba abaturage kugira icyo bakora hakiri kare, birinda ingaruka mbi ziterwa n’ibihe bidasanzwe.
Mu butumwa bushyizwe ahagaragara kuri uyu wa Gatatu, MINEMA yagize iti:
“Guhera tariki ya 23 kugeza tariki ya 30 Mata 2025, hateganyijwe imiyaga ikaze ishobora kwibasira ibice bitandukanye by’igihugu. Abaturage barasabwa gukora isuzuma ry’amazu yabo, cyane cyane ibisenge, kugira ngo birinde ingaruka zishobora guterwa n’iyi miyaga. Turakangurira buri wese kugenzura no gukomeza ibisenge, cyane cyane abatuye mu duce dusanzwe dukunze guhura n’ibihe nk’ibi.”
MINEMA yibukije ko abaturage bashobora guhamagara umurongo wa 170, igihe cyose baba bakeneye amakuru yihariye cyangwa ubufasha bujyanye n’iki kibazo.
Amakuru y’ibanze aturuka ku Kigo cy’Igihugu cy’Iteganyagihe (Meteo Rwanda), agaragaza ko imiyaga iri hagati ya 35 na 55 km/h ishobora kuzibasira uturere turimo:
- Iburasirazuba bw’igihugu (Bugesera, Ngoma, Kirehe)
- Amajyaruguru (Gicumbi, Burera)
- Uburengerazuba (Rubavu, Nyamasheke)
- Ibice bimwe by’Umujyi wa Kigali, cyane cyane Gasabo na Kicukiro
Iyi miyaga irimo ikirere gishobora kuzana imvura n’inkuba, bigatuma ibyago by’ihungabana ry’imibereho y’abaturage byiyongera. Muri rusange, MINEMA na Meteo Rwanda bemeza ko ari imiyaga ikomeye kurusha ibisanzwe bisanzwe bigaragara muri iki gihe cy’umwaka.
MINEMA irasaba abaturage gukora ibi bikurikira:
1. Gukora isuzuma ryihuse ku bisenge
Ibikoresho by’inkingi z’amazu n’ibisenge bikozwe mu biti cyangwa amabati yoroheje, bikwiye gusuzumwa ku buryo bwihuse. Abubatsi n’abanyamwuga mu by’ubwubatsi barasabwa kugira uruhare mu gufasha abaturanyi babo kubona uko bakomeza ibisenge.
Icyitonderwa: Ibisenge bikunze kuzamurwa n’umuyaga ni ibyo bitashinzwe neza cyangwa se byarengejwe imyaka bidasanwa.
2. Kwimura ibikoresho byoroshye kuguruka
Ibikoresho nka za parabole, ibyuma bishyirwa hejuru y’amazu, ibimashini byo ku gasozi, ibyuma byifashishwa mu buhinzi n’ibikoresho by’ubucuruzi bikwiye kwimurwa cyangwa gufatirwa ahantu hatava.
3. Kurinda abana n’abantu batishoboye
MINEMA iributsa abaturage ko abana bato, abakecuru, abasaza n’abantu bafite ubumuga, ari bo babangamirwa cyane n’ibihe nk’ibi. Bityo, ibigo by’amashuri, amatorero, n’amadini, barasabwa gufata ingamba z’amahoro no kwigisha abantu kubungabunga umutekano wabo.
4. Guhagarika ibikorwa byo hanze mu gihe cy’iyo miyaga
Ibikorwa by’ubwubatsi, ubucuruzi bwo hanze, ibikorwa byo mu mirima, n’ingendo z’inyubako ku nyubako zitararangira bigomba gusubikwa cyangwa gukorwa habayeho kwitwararika gukomeye.
5. Guhamagara 170 igihe cyose bibaye ngombwa
Umuturage wese ukeneye ubufasha cyangwa amakuru ya vuba-vuba kuri iyi miyaga asabwa guhamagara umurongo utishyurwa wa 170, wa MINEMA.
Mu myaka yashize, igihe kimwe na kiriya, imiyaga nk’iyo yagiye igira ingaruka zikomeye zirimo:
- Gusenya ibisenge by’amazu
- Kwimura ibikoresho byo mu ngo
- Kwica amatungo cyangwa kwangiza imyaka
- Kugwisha ibyapa n’amapoto y’amashanyarazi
- Kwangiza imihanda n’infrastruture rusange
Muri Gicurasi 2023, mu karere ka Rubavu, umuyaga nk’uyu wasenye amazu agera kuri 80 mu ijoro rimwe, abagera kuri 300 bacumbikirwa mu mashuri. MINEMA iravuga ko ingaruka nk’izi zishobora kongera kwiyongera niba abaturage batabigizemo uruhare.
Minisiteri y’Ubutegetsi bw’Igihugu (MINALOC), Polisi y’igihugu, Ingabo na Croix-Rouge barimo gutegura uburyo bwo gutabara no kwihutira guhangana n’ingaruka zishobora kuvuka. Hari n’amakuru y’uko ingoboka y’ibanze izatangwa mu gihe habaye igihombo kinini, haba ku mutungo cyangwa ku buzima.
Ibitaro na za poste de santé byamenyeshejwe kugenzura ibyuma bifasha mu kwakira inkomere, cyane cyane ababa bagize impanuka ziturutse ku muyaga.
Amashuri arasabwa:
- Gusuzuma niba inyubako z’amashuri zujuje ibisabwa n’umutekano
- Kumenyesha ababyeyi hakiri kare niba hagiye guhagarikwa amasomo
- Gutegura uburyo bwo gukomeza amasomo hakoreshejwe uburyo bw’itumanaho cyangwa amasomo yo mu ngo
Amadini n’amatorero na yo barasabwa gutoza abayoboke babo uburyo bwo kwirinda, guharanira amahoro no kugira uruhare mu guhumuriza abahuye n’ibiza.
Ibihe nk’ibi bikomeje kwiyongera bitewe n’ihindagurika ry’ibihe (climate change). Meteo Rwanda ivuga ko ubushyuhe bw’inyanja ya Atlantika bwagiye buzamuka, bigatera imiyaga ishyushye izana imvura nyinshi n’umuyaga mwinshi. Ibi byemezwa kandi n’abahanga bo muri UNDP, bavuga ko Afurika y’Iburasirazuba irimo kugenda igaragaraho imihindagurikire y’ibihe idasanzwe.
- Igihe umuyaga waje utunguranye, shakisha aho wihisha hakomeye kandi hegereye.
- Irinde guparika imodoka munsi y’ibiti cyangwa hafi y’amapoto.
- Bika amatara na telefone zishobora kugufasha, igihe habaye igihombo cy’amashanyarazi.
- Itegure icyabyo: ibyo kurya bitabikwa igihe kirekire, amazi meza, imiti y’ibanze, n’ibindi bikoresho by’ibanze.
MINEMA irongera kwibutsa ko umurongo wa telefoni 170 utishyurwa kandi ukora amasaha 24 kuri 24. Uyu murongo ufasha:
- Gutanga amakuru yihuse
- Gutanga ubufasha bwihutirwa
- Kugenzura ahari ikibazo
- Kuhuza abaturage n’inzego z’ubutabazi
Iyi miyaga iteganyijwe hagati ya Mata 23 na 30 si ibintu byo gufata nk’ibisanzwe. Ni umwanya wo gukangukira kwirinda no gukangurira abandi kwitegura. Mu gihe isi ikomeje guhinduka, natwe nk’Abanyarwanda tugomba guhindura imyitwarire, tugaharanira kwirinda mbere y’uko dutabarwa.
Dufatanye twese, twirinde ingaruka z’ibiza.