Abagenzuzi bigenga birukanwe barimo kurega iyirukanwa ryabo mu rukiko.
Ku wa Kane nimugoroba, umucamanza wa Leta Zunze Ubumwe z’Amerika yatangaje ko bidashoboka ko asubiza mu kazi abahoze ari abagenzuzi bigenga umunani birukanwe n’ubutegetsi bwa Trump muri Mutarama, n’iyo byagaragara ko perezida yarenze ku mategeko ya Leta Zunze Ubumwe ubwo yabirukanaga atabanje kumenyesha Kongere.
“Ntabona uko nasubiza abo bagenzuzi mu kazi n’iyo nasanga iyo ngingo y’itegeko nshinga yubahirijwe,” ni byo umucamanza Ana Reyes yavuze mu rubanza rwabereye mu rukiko rwa Leta Zunze Ubumwe i Washington, D.C. “Icyo dushobora kurebaho ni niba bagomba guhabwa amafaranga y’igihembo cyabo cyangwa indi nyungu ijyanye n’akazi.”
Ubwo umucamanza Reyes yabazaga umwunganizi wa Minisiteri y’Ubutabera niba Trump yarakurikije itegeko ubwo yirukanaga abo bagenzuzi atabanje kubimenyesha Kongere, uwo munyamategeko yemeye ko perezida atubahirije ibyo iryo tegeko rivuga ku bijyanye no kwirukana abagenzuzi bigenga.
“Nta mpaka zihari, koko ibyo byarenze ku mategeko, si byo leta?” Umucamanza Reyes yabajije.
“Icyo navuga ni uko tutapfa kuburana ku kuba perezida atarubahirije interuro iri mu mategeko avuga ko Kongere igomba kubimenyeshwa,” ni ko Jeremy Newman, umwunganizi wa Minisiteri y’Ubutabera, yasubije, ariko yongeraho ko iryo tegeko ritagomba gusaba ko Kongere imenyeshwa.
Ubwo Newman yashakaga kuvuga ko kumenyesha Kongere bitari ibisabwa kugira ngo abo bagenzuzi birukanwe, umucamanza Reyes yamuhakaniye.
“Nk’uko benshi bamaze kubimbwira vuba aha, Icyongereza ni ururimi rwa kabiri kuri njye, ariko nzi aho interuro irangirira,” Reyes yavuze mbere yo kongera gusoma iryo tegeko, agaragaza ko atemeranya n’uburyo Minisiteri y’Ubutabera irisobanura.
“Ndakeka ko twese twemeranya ko ibi atari uburyo bwiza bwo gufata umuntu uwo ari we wese,” Reyes yavuze ku bijyanye n’iyirukanwa rya hato na hato ry’abo bagenzuzi. “Ikibazo ni ukumenya niba byari bikurikije amategeko.”
Jeremy Newman, uhagarariye Leta muri uru rubanza, yemeye ko Trump atubahirije igika cy’itegeko risaba kumenyesha Inteko Ishinga Amategeko mbere yo kwirukana abagenzuzi bigenga. Ibi byatumye umucamanza Reyes abaza niba Leta yemera ko habayeho kurenga ku mategeko, maze Newman asubiza ati: “Nta mpaka ko Perezida atubahirije iyo ngingo y’itegeko isaba kumenyesha Inteko Ishinga Amategeko.”
Iki kibazo cyatewe n’uko Trump yirukanye aba bagenzuzi bigenga atabanje kubimenyesha Inteko Ishinga Amategeko nk’uko biteganywa n’amategeko ya Amerika. Ibi byatumye habaho impaka ku bijyanye n’uburenganzira bwa Perezida bwo kwirukana abagenzuzi bigenga n’uburyo amategeko agenga icyo gikorwa.
Nubwo umucamanza Reyes yemeje ko bishoboka ko amategeko yarengwe, yavuze ko gusubiza aba bagenzuzi mu kazi bishobora kutaba igisubizo gikwiye. Yavuze ko hashobora kwigwa ku bindi byemezo nk’uko bahabwa imishahara yabo y’igihe birukanywe cyangwa ibindi bihano.
Uru rubanza ruracyakomeje, kandi icyemezo cya nyuma kitarafatwa. Gusa, amagambo y’umucamanza Reyes agaragaza ko nubwo habayeho kurenga ku mategeko, gusubiza aba bagenzuzi mu kazi bishobora kutaba igisubizo cyoroshye cyangwa gikwiye.
Umucamanza Reyes yagaragaje ko uburyo aba bagenzuzi birukanywe butari bwiza, avuga ati: “Ntekereza ko twese twemeranya ko ubu atari uburyo bwiza bwo gufata umuntu uwo ari we wese.” Ibi byerekana ko nubwo hashobora kuba harabayeho kurenga ku mategeko, hariho n’ikibazo cy’imyitwarire n’uburyo abayobozi bagomba gufata abakozi ba leta.
Ibi bibazo byagaragaye muri uru rubanza bigomba kubera isomo abayobozi bose, bibutsa ko bagomba gukurikiza amategeko no kubaha inzego zigenzura imikorere ya leta. Kwirinda kurenga ku mategeko no kubahiriza inzira ziteganywa n’amategeko ni ingenzi mu kubaka ubuyobozi bwiza no kwirinda ibibazo bishobora kuvuka mu micungire y’igihugu.
Ku rundi ruhande, abakozi ba leta bagomba kumenya uburenganzira bwabo no kumenya inzira banyuramo mu gihe babona ko barenganyijwe. Kujyana ibibazo mu nkiko no gushaka ubutabera ni uburenganzira bwabo, kandi bigomba gukorwa mu buryo bwubahirije amategeko kandi bwubaha inzego z’ubutabera.
Abaturage nabo bagomba gukurikiranira hafi imikorere y’abayobozi babo, bagasaba ko habaho kubahiriza amategeko no gukorera mu mucyo. Ibi bizafasha mu kubaka igihugu kigendera ku mategeko, aho buri wese yubahiriza inshingano ze kandi akubahiriza uburenganzira bw’abandi.
Inteko Ishinga Amategeko igomba gukomeza gukurikirana no kugenzura imikorere ya guverinoma, kugira ngo harebwe ko amategeko yubahirizwa kandi ko nta kurengera ububasha kubaho. Ibi bizafasha mu gukumira ibibazo nk’ibi byagaragaye muri uru rubanza.
Inzego z’ubutabera zigomba gukomeza gukora akazi kazo mu bwisanzure no mu mucyo, zitabogamiye kuri politiki cyangwa ku nyungu z’abantu
