
Umucamanza w’Urukiko Rukuru rwa Leta Zunze Ubumwe za Amerika, James Boasberg, kuri uyu wa Gatatu yanzuye ko “hari impamvu ifatika ihari” ishobora gutuma abayobozi ba Leta ya Donald Trump bakurikiranwa mu buryo bw’ubutabera bwo kuba barabangamiye amabwiriza y’urukiko. Ibyo bijyanye n’uko ayo mabwiriza yahagaritse ikoreshwa ry’itegeko rya Alien Enemies Act ryari rigamije kwirukana bamwe mu bashinjwaga kuba abanyabyaha bakomoka muri Venezuela.
Iri tegeko ryari ryateje impaka ndende mu rwego rwa politiki no mu nkiko, aho ubutegetsi bwa Trump bwari bukomeje ibikorwa bikomeye byo kwirukana abimukira ku butaka bwa Amerika. Muri Werurwe hagati, ubwo indege eshatu zari zimaze koherezwa zitwaye abimukira bajyanwe muri gereza iri muri El Salvador, umucamanza Boasberg yahise ategeka ko ibyo bikorwa bihagarikwa ako kanya, anasaba ko izo ndege zisubizwa muri Amerika.
Mu mwanzuro w’impapuro 46 yasohoye, Boasberg yagize ati:
“Urukiko rwemeje ko ibikorwa by’ubutegetsi kuri uwo munsi bigaragaza ubushake bwo kwirengagiza itegeko ry’urukiko, ku buryo bihagije kugira ngo urukiko rusuzume ko hari impamvu ihamye yo kubakurikirana ku cyaha cyo kutubahiriza amabwiriza y’ubutabera.”
Yakomeje agira ati:
“Urukiko ntirwafashe uwo mwanzuro byihuse cyangwa uko byiboneye; ahubwo, rwahaye abaregwa amahirwe ahagije yo gusobanura cyangwa gukosora ibyakozwe. Ariko ibisubizo byabo byose ntabwo byanyuze urukiko.”
Inyandiko idasanzwe ku rwego rw’ubuyobozi bwa Leta
Nk’uko byatangajwe na Prof. Vladeck wigisha amategeko muri Kaminuza ya Georgetown, ibyo Boasberg yakoze si ibisanzwe:
“Gukurikirana abayobozi bo mu rwego rwo hejuru rwa guverinoma ku cyaha nk’iki si ibintu bisanzwe. Umucamanza Boasberg aragenda buhoro kuko agerageza kwirinda kugwa mu mutego – ntashaka kurekura ubutegetsi ngo bukomeze gutandukira, ariko nanone ntashaka guhangana n’inkiko zo hejuru nka DC Circuit cyangwa Urukiko rw’Ikirenga.”
Skye Perryman, umwe mu bunganira urubanza ku ruhande rwa Democracy Forward n’umuryango wa ACLU (American Civil Liberties Union), yavuze ko icyemezo cyafashwe kuri uyu wa Gatatu “kigaragaza ibyo tumaze igihe tuzi: imyitwarire ya leta muri uru rubanza ni mibi kandi ibangamiye uburenganzira bwa muntu ndetse n’itegeko nshinga ry’igihugu.”
Trump n’imikoranire n’inkiko
Iri teka rya Boasberg rije mu gihe ubutegetsi bwa Trump bwakomeje kwerekana uburyo bushobora kudakurikiza neza amabwiriza y’ubutabera igihe budahuye n’ibyifuzo bya Perezida. Mu bindi bibazo nk’ibi, abandi bacamanza batarigeze bagera ku cyemezo gikomeye nk’icyafashwe na Boasberg.
Guverinoma ya Trump yakomeje kuvuga ko inkiko z’icyiciro cya mbere (federal trial-level courts) zidafite ububasha bwo gutambamira ibyemezo bya perezida cyane cyane ku bijyanye n’imyanzuro ku bimukira.
Boasberg, wari washyizweho na Barack Obama, yanditse muri uru rubanza ko:
“Itegeko Nshinga ry’igihugu ntiryemera ko abayobozi b’igihugu barangarana nkana amategeko y’ubutabera – cyane cyane abayobozi bo mu rwego rwo hejuru biyemeje kuyubahiriza.”
Muri uru rubanza, Urukiko rw’Ikirenga rwari rwavuze ko abimukira bari batanze ikirego barishyikirije urukiko rutari rwo. Ku bw’ibyo, umwanzuro wa 5 kuri 4 w’Urukiko rw’Ikirenga wasabye ko abifuza gutanga ibirego nk’ibi bajya babinyuza mu nzira igoye y’amategeko izwi nka habeas corpus, kandi ikenshi ntitanga umusaruro.
Nubwo Urukiko rw’Ikirenga rwafashe uwo mwanzuro, Boasberg yavuze ko mu rwego rw’ubutabera, umuntu wese wanga kubahiriza itegeko ry’urukiko atari uko ryateshejwe agaciro nyuma, ashobora gukurikiranwa nk’uko biteganywa.
Yakomeje anagaragaza impungenge ku kuba guverinoma yarashatse gukingira amakuru amwe n’amwe ku bijyanye n’izi ndege, ivuga ko ari amabanga y’igihugu (state secrets privilege). Ariko umucamanza yavuze ko ayo makuru atari ngombwa ngo afate icyemezo ku kibazo cyo kutubahiriza amategeko.
Ibyakurikiraho
Boasberg, uyoboye urukiko rw’icyiciro cya mbere mu Mujyi wa Washington DC, yasobanuye uko ibintu bigomba gukurikiraho mu gihe urubanza rukomeje.
Kugeza ubu ntabwo haraboneka ibimenyetso birenze ukwemera kwose byemeza ko ubutegetsi bwa Trump bwakoze icyaha cy’ukutubahiriza itegeko (criminal contempt), ariko hari intambwe ya mbere iteganyijwe.
Boasberg yavuze ko ashaka ko habanza gutangwa ibisobanuro byemewe n’amategeko (sworn statements) bivuye ku bantu bazi neza abafashe icyemezo cyo kudasubiza izo ndege muri Amerika kuwa 15 Werurwe.
Niba ibyo bisobanuro bitamunyuze, umucamanza azasaba ko abatangabuhamya bagera imbere y’urukiko cyangwa bakabazwa mu buryo bw’imvugo zemewe.
Nyuma y’ibyo, bishobora kugera aho:
- Umucamanza Boasberg asaba Minisiteri y’Ubutabera gukurikirana abo bayobozi b’ubutegetsi bwa Trump.
- Cyangwa, akaba yashyiraho umunyamategeko wigenga uzaba umushinjacyaha wihariye mu rubanza.
Umusozo
Uru rubanza rushobora kugira ingaruka zikomeye mu mateka y’imikoranire hagati y’ubutegetsi bw’igihugu n’ubutabera. Icyemezo cya Boasberg cyashyize ubutegetsi bwa Trump ku mwanya udasanzwe wo gukurikiranwa mu nkiko ku bwo kurenga ku mategeko y’urukiko – ibintu bidakunze kubaho mu mateka y’Amerika.
Uramutse ushaka ko nkomeza kugukurikiriranira inkuru nk’izi cyangwa nkagufasha gutegura isesengura kuri iyi ngingo mu Kinyarwanda, mbwira gusa.