Ku itariki ya 2 Mata 2025, inkuru yasakaye ivuga ko Perezida wa Leta Zunze Ubumwe za Amerika, Donald Trump, yabwiye abagize guverinoma ye ko Elon Musk azava ku mwanya we wa leta mu mezi ari imbere. Uyu mwanzuro waje nyuma y’uko Musk yari amaze igihe ayobora Departema y’Imikorere Inoze ya Leta (DOGE), yashinzwe mu rwego
Mu kwezi kwa Munani 2024, Donald Trump, wari umukandida ku mwanya wa perezida, yatangaje ko yifuza gushyiraho departema igamije kunoza imikorere ya leta, maze yifuza ko Elon Musk ayiyobora. Ku itariki ya 12 Ugushyingo 2024, nyuma yo gutsinda amatora, Trump yashyizeho Departema y’Imikorere Inoze ya Leta (DOGE), ayishyira mu maboko ya Elon Musk na Vivek Ramaswamy. Iyi departema yari ifite intego yo kugabanya imyanda y’ingengo y’imari ya leta no kunoza imikorere yayo, ikaba yari iteganyijwe kurangiza inshingano zayo bitarenze ku itariki ya 4 Nyakanga 2026, ku munsi wizihizwaho isabukuru y’imyaka 250 Leta Zunze Ubumwe za Amerika zibonye ubwigenge.
Nubwo Perezida Trump yashimye uruhare rwa Musk muri DOGE, hari amakuru avuga ko bamwe mu bayobozi ba leta batishimiye imikorere ye, bavuga ko adafatika kandi agira imyanzuro yihuse. Ibi byatumye haba impaka ku bijyanye n’uko DOGE iyobowe ndetse n’icyo yagezeho mu kugabanya imyanda y’ingengo y’imari ya leta. Amakuru aturuka muri Politico avuga ko Trump yamenyesheje abo mu nzego za leta ko Musk azegura ku mwanya we mu byumweru biri imbere.
Ku ruhande rwe, Elon Musk yanyomoje aya makuru, ayita “amakuru y’ibinyoma” cyangwa “fake news”. Yatangaje ko nta mugambi afite wo kuva kuri uwo mwanya muri leta mu gihe cya vuba. Ibi byagaragaye mu kiganiro yagiranye n’abanyamakuru, aho yavuze ko akomeje inshingano ze muri DOGE kandi ko azakomeza gukorana na leta mu rwego rwo kunoza imikorere yayo.
Perezida Trump, nubwo yanyuzwe n’ibikorwa bya Musk, yavuze ko igihe kigeze ngo asubire mu bikorwa bye byigenga. Ibi bishobora kugira ingaruka ku mikorere ya DOGE ndetse no ku mishinga yari iteganyijwe gukorwa n’iyo departema. Hari impungenge ko uku kuva kwa Musk ku mwanya we muri leta bishobora gutuma bimwe mu bikorwa byo kunoza imikorere ya leta bidindira cyangwa bikagorana gushyirwa mu bikorwa.
Abasesenguzi batandukanye bagaragaje ibitekerezo bitandukanye kuri iyi nkuru. Bamwe bavuga ko uku kuva kwa Musk muri leta bishobora kuba ari igihombo gikomeye, kubera ubunararibonye bwe mu bijyanye n’ikoranabuhanga no guhanga udushya. Abandi bavuga ko bishobora kuba ari amahirwe yo gutanga umwanya ku bandi bayobozi bashya bafite ibitekerezo bishya byo kunoza imikorere ya leta.
Abaturage na bo bagize icyo bavuga kuri iyi nkuru. Bamwe bagaragaje impungenge zabo ku bijyanye n’uko imishinga ya DOGE izakomeza gukorwa neza nyuma y’uko Musk avuyeho. Abandi bagaragaje icyizere ko leta izashaka undi muyobozi ushoboye gukomeza iyo mishinga no kugera ku ntego zayo.
Uku kuva kwa Musk muri leta bishobora kugira ingaruka ku bikorwa bye bwite mu bikoresho by’ikoranabuhanga, nka Tesla na SpaceX. Bishoboka ko azongera gushyira imbaraga nyinshi muri ibyo bikorwa bye bwite, bikaba byatuma bigera ku rwego rwo hejuru kurushaho.
Abanyapolitiki batandukanye bagize icyo bavuga kuri iyi nkuru. Bamwe bashimye uruhare rwa Musk muri leta, bavuga ko yakoze akazi keza mu kunoza imikorere ya leta. Abandi bagaragaje impungenge zabo ku bijyanye n’uko imishinga ya DOGE izakomeza gukorwa neza nyuma y’uko Musk avuyeho.
Abanyamakuru na bo bagize icyo bavuga kuri iyi nkuru. Bamwe bagaragaje ko uku kuva kwa Musk muri leta bishobora kugira ingaruka ku mikorere ya DOGE ndetse no ku mishinga yari iteganyijwe gukorwa n’iyo departema. Abandi bagaragaje ko bishobora kuba ari amahirwe yo gutanga umwanya ku bandi bayobozi bashya bafite ibitekerezo bishya byo kunoza imikorere ya leta.
Abahanga mu bumenyi na bo bagize icyo bavuga kuri iyi nkuru.
