
Mu gihe Leta Zunze Ubumwe za Amerika zikomeje gushyira mu bikorwa gahunda yo kugabanya abakozi bakorera ibigo bya Leta, byagaragaye ko iyi gahunda, n’ubwo igamije kuzigama amafaranga, ishobora kugira ingaruka zikomeye ku musoro w’abaturage.
Amakuru atangazwa ubu arerekana ko DOGE (Department of Government Efficiency), igice cya Leta gifite inshingano zo kunoza imikorere ya Leta, kiri gutegura igikorwa kinini cyo kugabanya umubare w’abakozi ba Leta mu rwego rwo kugabanya ibikoresho, amafaranga, n’ibindi bikenerwa mu kazi ka Leta.
Ariko, impuguke mu bukungu n’abarinzi b’umutungo w’igihugu baraburira ko iki gikorwa gishobora kuzatwara igihugu amafaranga menshi cyane — kikageza ku biliyari 135 by’amadolari mu gihe cy’uyu mwaka wa 2025 gusa.
Impamvu Ibi Bishobora Gutwara Menshi
Nubwo bisanzwe byumvikana ko kugabanya abakozi bizigama amafaranga (by’umwihariko ayo guhemba no gutanga imisanzu), uburyo bushya bwo kugabanya abakozi burimo:
- Gutanga imperekeza rusange (severance packages) ku bakozi bagiye kwirukanwa, harimo amafaranga yo kubafasha igihe runaka badafite akazi.
- Gusimbuza abakozi bamwe na ba kontraktile bahenze ku isoko.
- Gutakaza ubushobozi n’ubunararibonye byari bifitiwe ubushobozi bwo kugabanya imyanda ya Leta n’amakosa mu micungire.
- Kongera ingengo y’imari ku bikorwa byo gukosora ibibazo byatewe no kubura abakozi babifitiye ubumenyi.
Nk’uko byatangajwe n’inzego zisesengura ingengo y’imari za Leta, izi ngaruka zishobora gukurura ihungabana mu miyoborere, kugabanya ireme ry’ibikorwa bya Leta ndetse n’imihindagurikire y’imikoreshereze y’ingengo y’imari.
Bamwe mu banyapolitiki, cyane cyane abo mu ishyaka ryigaruriye intebe, bashimangira ko kugabanya ubwinshi bw’abakozi ba Leta ari intambwe ikomeye yo kugabanya umunaniro ku ngengo y’imari.
Ariko, abadepite bo mu ishyaka ritavuga rumwe na Leta, hamwe n’abaturage benshi, bagaragaje impungenge ko ibi bishobora kuzatuma serivisi zimwe na zimwe za Leta ziheneka cyangwa zigenda nabi cyane, nk’ubuvuzi, uburezi, ubuhinzi, n’ibindi byibasiye imibereho rusange y’abaturage.
Grace Nguyen, umusesenguzi mukuru ku bijyanye n’imari, yagize ati:
“Ibihugu bikomeye bigomba kugabanya ikiguzi cya Leta, ariko si ukuvuga ko bagomba kwangiza imiterere y’umutungo n’imitangire ya serivisi. Kugabanya abakozi bidateguwe neza birutwa no kudakora.”

Ibiro bishinzwe kugenzura ishyirwa mu bikorwa ry’iyi gahunda byatangaje ko hazakomeza ibiganiro hagati ya Guverinoma n’inzego zitandukanye mu rwego rwo kureba uko ibi bikorwa byakorwamo neza, bigabanya ibihombo ku baturage.
Hari kandi gutegurwa inzira nshya z’ivugurura zishobora gufasha Leta:
- Kongera kunoza uburyo bwo gukoresha ikoranabuhanga.
- Gukoresha amasoko rusange neza.
- Gushyiraho gahunda zifasha abakozi bava muri Leta kubona imirimo ku giti cyabo cyangwa mu bigo byigenga.
Nubwo bimeze bityo, umwaka w’imari wa 2025 ushobora kuba umwe mu myaka izasiga isomo rikomeye ku micungire y’abakozi ba Leta no ku mibereho y’umuturage w’umunyamerika.